Mrs Dalloway
“For there she was.”
Voor een uitgebreide en prachtige documentaire over haar leven verwijs ik je naar de link onderaan mijn blog.
Virginia Wool wordt geboren in Londen op
25 januari 1882 als Adeline Virginia Stephen. Ze groeide op in een intellectueel milieu, waarin ze al jong in aanraking kwam met literatuur en kunst. Als vrouw ging ze niet naar de universiteit, in tegenstelling tot haar broers. Als ze nog maar 13 is overlijdt haar moeder en dat heeft een enorme invloed op haar psychische gezondheid. In de jaren daarna ervaart ze meerdere periodes van depressie.
Na de dood van haar vader in 1904 verhuist ze met haar zus Vanessa en broers naar Bloomsbury, een wijk in Londen. Daar ontstaat de Bloomsbury Group, een kring van schrijvers, kunstenaars en intellectuelen. Ze trouwt in 1912 met Leonard Woolf met wie ze in
1917 de Hogarth Press opricht. Ze schrijft diverse romans waarvan Mrs Dalloway (1925) en To the Lighthouse (1927) haar meest beroemde zijn. Naast romans schreef ze talloze brieven en dagboeken, een biografie en essays waaronder
A Room of One’s Own (1929), een feministisch standaardwerk over de noodzaak van financiële onafhankelijkheid en creatieve ruimte voor vrouwen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kampt Woolf opnieuw met ernstige depressies. Op 28 maart 1941 pleegt ze zelfmoord door in de rivier de Ouse bij haar huis in Sussex te lopen.
Foto: Charles Beresford – Virginia Woolf in 1902
Mrs Dalloway kan je lezen als een dag in het leven van een Londense upper middle class vrouw in juni 1923. Mevrouw Dalloway, oftewel Clarissa, is begin 50 en woont al 20 jaar in Westminster. Ze besluit om die ochtend zelf haar bloemen te halen omdat het personeel het te druk heeft. Ze wandelt graag door Londen en ze zit midden in de voorbereidingen van een feest dat ze in de avond zal geven. Woolf opent haar roman met de woorden:
‘Mrs Dalloway said she would buy the flowers herself.’
Als lezer wordt je meegenomen in Clarissa’s wandeling en in haar hoofd, gedachten, mijmeringen en herinneringen waaronder haar verliefdheid op Sally Seton 30 jaar geleden. Weer thuis komt onverwacht Peter Walsh langs, een vriend van vroeger die 5 jaar in India heeft gewerkt en die deze dag weer terug is in Londen. Peter is ooit door Clarissa afgewezen en dat dreunt nog steeds na bij hem. Ze koos voor een huwelijk met Richard Dalloway, een parlementslid voor de conservatieve partij. Gaandeweg gaat het perspectief over naar de herinneringen en mijmeringen van Peter. Over Clarissa van wie hij nog steeds houdt, over zijn nieuwe jonge verloofde, over zijn gevoel van falen in vergelijking met de ‘Dalloway kliek’ die het allemaal ver hebben geschopt.
Peter ontmoet op zijn wandeling de door (in WO I) shellshock geteisterde Septimus Warren Smith en zijn jonge vrouw Rezia. Het is bijzonder hoe Woolf Septimus’ waanzin beschrijft en in zijn huid kruipt. Ze kon hiervoor terugvallen op haar eigen ervaringen met geestesziekte waarmee ze in de loop van haar leven werd geconfronteerd. Als Rezia en Septimus op een bankje in het park zitten duikt in een visioen Septimus’ kameraad Evans op die in de oorlog is gesneuveld. Septimus’ reactie op zijn waanbeelden en het verdriet dat dat veroorzaakt bij Rezia wordt door Peter Walsh en omstanders gezien. Het perspectief springt van Septimus naar Rezia en naar Peter en naar omstanders. Dit maakt het overall beeld van wat er gebeurt completer dan het zou zijn vanuit 1 perspectief.
Woolf breekt hiermee volledig met de 19e eeuwse roman waarin vaak de ‘alleswetende verteller’ het verhaal vertelt. Woolf wilde de binnenkant van karakters laten zien met al hun herinneringen, sprongen in de tijd en projecties. Ze werd hierin beïnvloedt door Freud die in haar tijd in opkomst was.
Op haar feest komen veel karakters uit het boek bij elkaar. Peter, Sally, Richard, de artsen van Septimus etc. Alhoewel Clarissa Septimus nooit heeft ontmoet komt ze wel te weten dat hij - zelfgekozen - aan zijn einde is gekomen. Dit bericht confronteert Clarissa met gedachten over zelfdoding die ze zelf ooit had waarmee Septimus een spiegel voor haar wordt.
De taal in Mrs Dalloway is poëtisch, soms zelfs bijna zangerig door de herhalingen die Woolf toepast en de woorden die ze gebruikt. De sfeer is melancholiek en dromerig en de ‘Great War’ (WO I) klinkt als een echo door het hele verhaal. Soms is het verontrustend om te lezen wat mensen denken terwijl ze heel wat anders zeggen.
Woolf stelt nogal wat aan de kaak in Mrs Dalloway. Er is kritiek op het imperialisme en op het Britse snobisme. Ook bekritiseert ze de behandeling van geesteszieken; de artsen van Septimus begrijpen maar weinig van wat de oorlog met Septimus heeft gedaan. En wat ik ook heel bijzonder vind is hoe Woolf de positie van oudere vrouwen zichtbaar maakt. In Woolf’s tijd werd de menopauze veel meer geassocieerd met het einde van het leven van een vrouw. Een man kan op latere leeftijd nog met een jonge vrouw trouwen en verliefd worden zoals Peter Walsh. Voor haar, een vrouw van begin 50 is het voorbij, alsof ze niet langer zichtbaar is:
‘She had the oddest sense of being herself invisible; unseen; unknown; there being no more marrying, no more having of children now, but only this astonishing and rather solemn progress with the rest of them, up Bond Street, this being Mrs Dalloway; not even Clarissa any more; this being Mrs Richard Dalloway.’
Verfilming
In 1997 is Mrs Dalloway verfilmd door Marleen Gorris, met Vanessa Redgrave als Clarissa Dalloway. Deze versie volgt Woolfs roman vrij getrouw en speelt zich net als het boek af in één dag in Londen, waarin Clarissa zich voorbereidt op haar feest. De verfilming is in zijn geheel te zien op YouTube.
En hierbij de prachtige documentaire over het leven van Virginia Woolf.